បន្ទាប់ពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់រវាងភាគីប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ក្រោមកិច្ចសម្របសម្រួលរបស់លោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកដូណាល់ ត្រាំ និងមានការយកចិត្តទុកដាក់ពី លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីអាន់វ៉ា អ៊ីប្រាហ៊ីម។ ប្រទេសថៃ ជាពិសេសទាហានថៃ មិនអាចធ្វើអ្វីៗតាមតែចិត្តនឹកឃើញទេ កុំថា ឡើយយកបន្លាលួសហ៊ុមព័ទ្ធយកដីស្រែចម្ការ និងផ្ទះរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលឋិតនៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យភាពប្រទេសកម្ពុជា  ដោយគិតថា ខ្លួនធ្វើបានសម្រេចបំណង ជាទឹកដីរបស់ប្រទេសថៃ (មិនអាចទៅរួចទេ)។  ប្រទេសនីមួយៗមានច្បាប់អន្តរជាតិទទួលស្គាល់ប្រទេសជាសមាជិក។ បើប្រទេសថៃ មានគោលបំណងស្តារទំនាក់ទំនងការទូតឡើងវិញជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ពិតប្រាកដ ប្រទេសថៃត្រូវតែគោរពច្បាប់អន្តរជាតិ ជាពិសេសប្រទេសទាំងពីរត្រូវចូលរួមដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនតាមផែនទីបារាំង-សៀមឆ្នាំ១៩០៤ និង...

បន្ទាប់ពីទទួលយកបទឈប់បាញ់ថ្ងៃទី២៩ កក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ត្រឹមម៉ោង១២យប់ ប្រទេសកម្ពុជា បានគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងបានយ៉ាងល្អ  ព្រោះចង់បានសន្តិភាព មិនចង់ឃើញប្រជាជនជួបទុក្ខលំបាក ប៉ុន្តែប្រទេសថៃ នៅតែព្យាយាមពង្រីកជម្លោះតូចៗជាច្រើនជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ នៅថ្ងៃទី២៩ ព្រឹកដោយប្រើល្បិចធ្វើជាមកស្វាគមន៍កងទ័ពកម្ពុជា រួចបន្លំចាប់ខ្លួនកងទ័ពកម្ពុជារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះមិនទាន់ធ្វើការដោះលែងមកវិញ ទោះបីរដ្ឋាភិបាលប្រទេសកម្ពុជា បានស្នើសុំជាច្រើនលើកកន្លងមក។ ប្រទេសថៃ នៅតែមិនព្រមដោះលែង និងប្រើរូបភាពឈ្លានពានជាបន្តបន្ទាប់ដោយយកបន្លាលួស និងស្បៃមកហ៊ុព័ន្ធយកផ្ទះប្រជាជនកម្ពុជា ជាច្រើនខ្នងនៅភូមិជោគជ័យ ឃុំអូរបីជាន់ ស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ ខាងក្រោមនេះ ជាពាក្យពេចន៍របស់ស្រ្តីម្នាក់ឈ្មោះ...

បន្ទាប់ពីមានបទឈប់បាញ់រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា ប្រទេសថៃ គោរពបទឈប់បាញ់តែមាត់ទេ មិនខ្វល់ខ្វាយបទឈប់បាញ់ ដែលផ្តួចផ្តើមឡើងដោយប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោកដូណាល់ ត្រាំកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។ នៅថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ប្រទេសកម្ពុជា និងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ប្រទេសថៃ បានស្ម័គ្រចិត្ត​ចូលរួមប្រជុំជាមួយគណៈកម្មាធិការព្រំដែនហៅថាកិច្ចប្រជុំ(GBC) នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ទីក្រុងកូឡាឡាំ​ពួរ។ នេះជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយដែលភាគីទាំងពីរយល់ព្រមវិលមករកតុចរចា ដើម្បីបញ្ចៀសភាពតានតឹងខាងប្រដាប់អាវុធ។ មានតំណាងប្រទេសអន្តរជាតិចូលរួម យើងឃើញមានប្រទេសមហាអំណាចធំៗដូចជា ប្រទេសអាមេរិក,​ ប្រទេសប្រជាមាននិតចិន,...

សង្រ្គាមរយៈពេលប្រាំថ្ងៃ[1] ធ្វើឲ្យប្រជាជនខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសភ្ញាក់ខ្លួនបានយល់ដឹងកាន់តែច្បាស់ពីចរិកពិតរបស់ប្រជាជនសៀម។ ប្រជាជនខ្មែរ រួបរួមសាមគ្គីគ្នាជាធ្លុងមួយ និងចងចាំថា ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្រ្តថ្មីមួយទៀត រាល់អំពើឈ្លានពានពីប្រទេសសៀម។ រដ្ឋាភិបាលសៀម និងមេបញ្ជាការកងទ័ពសៀម បានបង្ហាញពីចរិកពិតប្រាកដ នៃចេតនាឈ្លានពានមកលើដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងពិតប្រាកដ។ ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសសៀមចង់ឈ្លានពានយកប្រាសាទព្រះវិហារម្តងហើយម្តងទៀត និងតំបន់ប្រាសាទនានាតាមជួរបន្ទាត់ព្រំដែន។ ប្រទេសសៀមត្រូវដឹងថា ប្រាសាទព្រះវិហារកសាងនៅសតវត្សរ៍ទីប៉ុន្មាន? ជនជាតិសៀមកើតមានប្រទេសនៅក្នុងសតវត្សរ៍ណា? កុំថា ជនជាតិសៀមមិនដឹង ប្រវត្តិសាស្រ្ត សៀមធ្វើជាវង្វេង? ហេតុអ្វីបានជាជនជាតិសៀមចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ? ទោះបីជាកម្ពុជាឈ្នះក្តីនៅក្នុងតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)នៅទីក្រុងឡាអេ​(ប្រទេសហូឡង់)។ នៅពេលសម្រេចក្តីឈ្នះមកលើប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសសៀមកើតទុក្ខមិនសុខចិត្ត...

នៅពេលប្រទេសជាតិយើង កំពុងមានសង្រ្គាមឈ្លានពានពីប្រទេសសៀម យើងមិនត្រូវធ្វើអ្វីឬនិយាយអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រទេសជាតិទេ យើងត្រូវតែរួបរួមគ្នាឡើងក្នុងស្មារតីស្នេហាជាតិ មិនត្រូវបែកបាក់គ្នា ក្រោមរូបភាពញុះញង់ណាមួយឡើយ។ នៅពេលថ្មីៗនេះ លោក សម រង្ស៊ី អ្នកនយោបាយប្រឆាំងបានប្រើពាក្យសម្តីដែលមិនបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រទេសជាតិខ្លួនឯងទាល់តែសោះ ថែមទាំងបាននិយាយប៉ះពាល់ទឹកចិត្តកងទ័ពកម្ពុជា និងប្រជាជនខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស ព្រមទាំងបានលើកទឹកចិត្តកងទ័ពចោរសៀមដែលឈ្លានពានដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា​ទៅវិញ។ សង្រ្គាមរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសសៀម ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី២៤ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ជាសង្រ្គាមឈ្លានពាន។ ទី១)ប្រទេសថៃចាប់ផ្តើមបង្កជម្លោះមកលើប្រទេសកម្ពុជាមុន ទី២)កងទ័ពសៀម បាញ់កងទ័ពកម្ពុជាស្លាប់ម្នាក់...

គង់ ឈៀវ[1]  ជាអតីតជាយោធាខ្មែរក្រហម ធ្លាប់ឆ្លងកាត់សង្រ្គាមជាច្រើន តាំងពីឆ្នាំ១៩៧១ ដល់១៩៩៩ ជួបរឿងរ៉ាវជាច្រើនពីអតីតកាល។ នៅពេលកម្លាំងយោធាខ្មែរក្រហម រស់នៅតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ភាគខាងលិច ជាពិសេសតំបន់ចុងក្រោយលើជួរភ្នំដងរែក ស្រុកអន្លង់វែង ស្រុកត្រពាំងប្រាសាទ ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ ទទួលយកបទឈប់បាញ់ពីរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញ។ ខ្ញុំ យល់ឃើញថា ជារឿងល្អបំផុតដែលខ្មែរយើងរួបរួមគ្នា និងចេះផ្សះផ្សាគ្នា ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ។ នៅក្រោយសមាហរណកម្ម ជីវិតខ្ញុំ និងប្រជាជនទទួលបានសុខសន្តិភាពពិតប្រាកដ ឈប់បារម្មណ៍រឿងសង្រ្គាម។ បច្ចុប្បន្ននេះ...

នៅលើពិភពលោកយើងនេះ គ្មានប្រទេសណាមួយយល់ព្រមបាត់បង់ទឹកដីរបស់ខ្លួនងាយៗទេ និងមិនអនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសណាមួយចូលមកឈ្លានពានជាដាច់ខាត។ ទោះបីប្រទេសតូចប្រជាជនតិចតែងតែខិតខំការពារព្រំដែនរបស់ខ្លួនជានិច្ច។ សូម្បីតែនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សគ្រប់បែបយ៉ាង។ ក៏ខ្មែរក្រហម បានយកចិត្តទុកដាក់ការពារព្រំដែន មិនតែប៉ុណ្ណោះបានបញ្ជូនកងទ័ពរាប់រយនាក់ឲ្យទៅសិក្សារៀនសូត្រផ្នែកបច្ចេកទេសយោធានៅប្រទេសប្រជាមានិតចិនថែមទៀត។ ជាអាទិ៍រួមមាន៖ រៀនបើកបរយន្តហោះចម្បាំង, រថក្រោះ, កាំភ្លើងធំ និងរៀនជួសជុលសព្វាវុធគ្រប់ប្រភេទ ថែមទាំងបានកសាងព្រលានយន្តហោះចម្បាំងនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដើម្បីការពារប្រទេសជាតិ និងការពារទឹកដី។ អ៊ឹម ឡុត[1]  អាយុ៥៧ឆ្នាំ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១២)។ ខ្ញុំជាយោធាខ្មែរក្រហម ដែលបានស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើជាតិ មានតួនាទីការពារទឹកដីតាមជួរភ្នំដងរែក ជាពិសេសប្រាសាទនានា...

ផាត[1] អាយុ៨០ឆ្នាំ ជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ សព្វថ្ងៃនេះ ខ្ញុំក្លាយជាជនពិការដោយសារជំងឺលើសឈាម និងលើសជាតិស្ករ។ កាលពីកុមារភាព ខ្ញុំបានសិក្សារៀនសូត្របានត្រឹមចេះអាន និងសរសេរអក្សរ។  ខ្ញុំឈប់រៀនមកជួយធ្វើការងារឪពុកម្តាយ។ ខ្ញុំ និងបងប្អូនស្រីៗទាំងអស់នៅក្នុងគ្រួសារមិនសូវយកចិត្តដាក់រឿងរៀនសូត្រទេ។ នៅឆ្នាំ១៩៦៦ ខ្ញុំបានរៀបមង្គលការប្តីឈ្មោះ សុខ ហើយខ្ញុំមានកូនចំនួន៩នាក់(ប្រុស៥ស្រី៤) រស់នៅភូមិកោះប្រាក់ ឃុំភូមិធំ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល។ នៅមុនឆ្នាំ១៩៧០ ក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្ញុំមានជីវភាពល្អប្រសើរ ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ  ស៊ុយ ម្តាយឈ្មោះ...

​​ច្រិច មាន[1]  អាយុ៧៥ឆ្នាំ(រូបខាងស្តាំដៃ) ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម រស់នៅភូមិពូតាំង សង្កាត់រម្យនា ក្រុងសែនមនោរម្យ ខេត្តមណ្ឌលគិរី (នៅតំបន់ភូមិភាគឦសាន)។ ​ ខ្ញុំបានដឹងព័ត៌មានខ្លះៗពីសង្គមបច្ចុប្បន្នរវាងប្រទេសកម្ពុជា ជាមួយប្រទេសថៃរឿងជម្លោះព្រំដែន ជាពិសេសរឿងប្រាសាទតាមាន់តូច,តាមាន់ធំ,តាក្របី និងតំបន់ព្រះវិហារ។ ខ្ញុំធ្លាប់ឆ្លងកាត់សង្រ្គាមជាច្រើន និងធ្លាប់បានដឹងតាមដូនតានិយាយប្រាប់ថា យើងមានទំនាស់ជាមួយថៃរឿងព្រំដែន ជាពិសេសប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ថា ជាកេរដំណែលរបស់ប្រទេសកម្ពុជា សូមប្រទេសថៃកុំមកឈ្លានពាននាំឲ្យកើតមានសង្រ្គាម។ ចំពោះខ្ញុំជាជនជាតិដើមភាគតិចឆ្អែតហើយរឿងសង្រ្គាម មិនចង់មានជម្លោះរឿងព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ ខ្ញុំគិតថា...

របបខ្មែរក្រហម បានយកជ័យជម្នះលើរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ដឹកនាំដោយសេនាប្រមុខ លន់ នល់ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ របបខ្មែរក្រហម ឡើងកាន់អំណាច និងបានជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ពីសុខភាពរបស់ប្រជាជន។ នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មានក្រសួងសុខាភិបាលដូចជំនាន់មុនៗដែរ តែការសិក្សាអប់រំលើមុខវិជ្ជាពេទ្យមានសភាពខុសគ្នាផ្ទុយស្រឡះពីរបបមុនៗ។ ឈ្មោះ ញ៉ែម ខាន់ ជាក្មេងស្រីម្នាក់រស់នៅតាមទីជនបទស្រុកស្រែចម្ការ និងមិនបានសិក្សារៀនសូត្រ នៅតែអាចក្លាយជាបុគ្គលិកនៅមន្ទីរពេទ្យ(៦មករា) ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមបានដែរ។ ខ្ញុំ​ឈ្មោះ ញ៉ែម ខាន់[1]...

បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម ឡើងកាន់អំណាចនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហម បានអនុវត្តគោលនយោបាយបោសសម្អាតផ្ទៃក្នុង រួមមានខ្មាំងខាងក្នុងនិងខ្មាំងខាងក្រៅ។ នេះគឺជាមូលហេតុធ្វើឲ្យប្រជាជនស្លូតត្រង់ងាយរងគ្រោះ រួមទាំងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ស្លាប់អស់ប្រមាណជាង២លាន២សែននាក់[1]។ នួន ពៅ​ ហៅ ឃន[2] អាយុ៧០ឆ្នាំ មានប្រពន្ធឈ្មោះ យន់ យឿង អាយុ៦៣ឆ្នាំ និងមានកូនចំនួន៧នាក់(ស្រី៣ប្រុស៤)។ ពៅ មានឪពុកឈ្មោះ នួន យឹម និងម្តាយឈ្មោះ...

នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលកើតមានសង្រ្គាម បញ្ហានយោបាយបានកើតឡើង នៅពេលមេដឹកនាំប្រទេសទទួលយកគោលនយោបាយកុម្មុយនីស្តីផ្តាច់ការ ដូចបានអនុវត្តន៍កន្លងមកនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(ហៅថារបបខ្មែរក្រហម)ប្រើអំពើហឹង្សាមកលើប្រជាជនខ្លួនឯង បិទសិទិ្ធសេរីភាពគ្រប់បែបយ៉ាង ចាប់ចង និងសម្លាប់ រហូតបង្កើតបានទ្រឹស្តីមួយឃ្លាថា(សុខចិត្តសម្លាប់ច្រឡំ មិនដោះលែងច្រឡំ)។ ទាំងអស់នេះជាពាក្យពេចន៍របស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ ឌុច សន[1]  មានអាយុ៦៣ឆ្នាំ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០២) មានឪពុកឈ្មោះ កែវ ឌុច ម្តាយឈ្មោះ ទេព អែម។ សន មានប្រពន្ធឈ្មោះ ជួប យ៉ាន និងមានកូនចំនួន៣នាក់(ស្រី២ប្រុស១)...

នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលកើតមានសង្រ្គាម បញ្ហានយោបាយបានកើតឡើង នៅពេលមេដឹកនាំប្រទេសទទួលយកគោលនយោបាយកុម្មុយនីស្តីផ្តាច់ការ ដូចបានអនុវត្តន៍កន្លងមកនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ(ហៅថារបបខ្មែរក្រហម)ប្រើអំពើហឹង្សាមកលើប្រជាជនខ្លួនឯង បិទសិទិ្ធសេរីភាពគ្រប់បែបយ៉ាង ចាប់ចង និងសម្លាប់ រហូតបង្កើតបានទ្រឹស្តីមួយឃ្លាថា(សុខចិត្តសម្លាប់ច្រឡំ មិនដោះលែងច្រឡំ)។ ទាំងអស់នេះជាពាក្យពេចន៍របស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។ ឌុច សន[1]  មានអាយុ៦៣ឆ្នាំ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០២) មានឪពុកឈ្មោះ កែវ ឌុច ម្តាយឈ្មោះ ទេព អែម។ សន មានប្រពន្ធឈ្មោះ ជួប យ៉ាន និងមានកូនចំនួន៣នាក់(ស្រី២ប្រុស១)...

ឈាង ជួ[1] អាយុ៦៥ឆ្នាំ(គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១១)មានប្រពន្ធឈ្មោះ អ៊ុច នៀត អាយុ៦០ឆ្នាំ សព្វថ្ងៃមានកូនចំនួន៣នាក់(ស្រី១ប្រុស២) រស់នៅភូមិប្រម៉ោយ ឃុំប្រម៉ោយ ស្រុកវាលវែង ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ជួ មានឪពុកឈ្មោះ ហេង ឈាង ម្តាយឈ្មោះ អ៊ួង ហ៊ាន និងមានបងប្អូនចំនួន៤នាក់(ស្រី១ប្រុស៣)មានស្រុកកំណើតរស់នៅភូមិជ្រៃ ឃុំព្រៃស្រឡឹក ស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែង។ ខ្ញុំជាកូនច្បង បានសិក្សារៀនសូត្រត្រឹមថ្នាក់ទី៧(ពីសង្គមចាស់) នៅអនុវិទ្យាល័យជ្រៃ។...

ញឹម សឿន[1] កើតឆ្នាំ១៩៥៥ មានឪពុកឈ្មោះ ញឹម អៀម ម្តាយឈ្មោះ យ៉ែម រ៉ន មានបងប្អូនចំនួនពីរនាក់ រស់នៅភូមិដូនចិន ឃុំបុស្សខ្នុរ ស្រុកចំការលើ ខេត្តកំពង់ចាម។ សឿន ជាកូនទី១ ដែលបានសិក្សារៀនសូត្រនៅសាលាវិទ្យាល័យសម្តេចព្រះសីហនុ កំពង់ចាម បានត្រីថ្នាក់ទី៥(ពីសង្គមចាស់) ឈប់រៀននៅពេលកើតមានរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់ពីកើតមានរដ្ឋប្រហារ ប្រទេសជាតិបានធ្លាក់ចូលក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលរវាងខ្មែរនិងខ្មែរ។ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកក្តដា ឆ្នាំ១៩៧០...

នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឡើងកាន់អំណាចបានអនុវត្តន៍គោលនយោបាយកុម្មុយនីស្តផ្តាច់ការនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម ជាបន្តបន្ទាប់បានប្រើអំណាចដោយបង្ខំ ទី១)ជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ឬតាមទីប្រជុំជននានាឲ្យទៅរស់នៅតាមទីជនបទស្រុកស្រែចម្ការ ដើម្បីប្រែក្លាយទៅជាប្រទេសកសិកម្ម ទី២)បោសសម្អាតទាហានឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ មន្រ្តីរាជការ, និសិ្សត, បញ្ញាវ័ន្ត និងអ្នកមានទ្រព្យសម្បតិ្តមួយចំនួនយកទៅសម្លាប់ចោល ទី៣)ចាប់ផ្តើមសង្ស័យលើកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមខ្លួនឯងដោយបានចោទប្រកាន់ថា(ជាសេ អ៊ី អា អាមេរិក)ឬ(កា ហ្សេ បេ សហភាពសូវៀត) ដូចជាឈ្មោះ...

នៅពេលរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឡើងកាន់អំណាចនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានបង្កើតកងពលថ្មីមួយឈ្មោះថា កងពល១៦៤ ដឹកនាំដោយ មាស មុត (ត្រូវជាកូនប្រសារតាម៉ុក) មកពីភូមិភាគនិរតី។ កងពល១៦៤ បង្កើតឡើងសម្រាប់ការពារដែនសមុទ្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទាំងអស់ដូចជា៖ខេត្តកំពត, ខេត្តកោះកុង និងក្រុងព្រះសីហនុ(ខេត្តព្រះសីហនុសព្វថ្ងៃ)។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម កំពុងតែមានមោទនភាព នឹងជ័យជម្នះលើរបបសាធារណរដ្ឋសេនាប្រមុខ លន់ នល់ មានការជួយគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ នៅពេលនោះមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម បានគិតថាខ្លួនឯងខ្លាំងបានវាយឈ្នះអាមេរិក។ ដូចនេះប្រធានកងពលឈ្មោះ...

សែប រ៉េត[1] អាយុ៥៧ឆ្នាំ(គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១១) អតីតជាអ្នកបើកបររថយន្តឲ្យតាម៉ុក។ រ៉េត មានឪពុកឈ្មោះ ប៉ុក សែប(ស្លាប់)ម្តាយឈ្មោះ សុខ គួន(ស្លាប់) និងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៨នាក់(ប្រុស៥ស្រី៣)មានស្រុកកំណើតនៅភូមិធ្លកយុល ឃុំស្រែក្នុង ស្រុកឈូក(ស្រុកជុំគិរីបច្ចុប្បន្ន) ខេត្តកំពត។ នៅក្នុងចំណោមបងប្អូន៨នាក់ មានពីរនាក់បានស្លាប់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ រ៉េត ក៏ជាប់សាច់ញាតិជាមួយ មាស មុត ដែលត្រូវជា(ឪពុកមារ) អតីតជាប្រធានកងពលទី៣ បន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាប្រធានកងពល១៦៤ ការពារដែនសមុទ្រ។ រ៉េត...

តាមប្រវត្តិរូបសរសេរលើក្រដាសពណ៌សចំនួន១០ទំព័រ បានបញ្ជាក់ថា ឯម ណាត[1] ភេទប្រុស កើតនៅឆ្នាំ១៩៣៤ មានឪពុកឈ្មោះឯម ឆេន ម្តាយឈ្មោះកែវ នៅ និងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៦នាក់(ស្រី២ប្រុស៤) មានស្រុកកំណើតនៅភូមិពោធ៍អារក្ស ឃុំបឹងព្រះ ស្រុកបាភ្នំ ខេត្តព្រៃវែង តំបន់២៤។ ឯម សំអុល[2] ត្រូវជាប្អូនប្រុសបង្កើតរបស់ម្ចាស់ប្រវត្តិរូបឈ្មោះឯម ណាត បានរៀបរាប់ថា នៅក្នុងចំណោមបងប្អូន៦នាក់ មានតែ បងណាត ម្នាក់គត់ដែលបានសិក្សារៀនសូត្រក្លាយជាសិស្សពូកែ...

នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៥ ក្រុមការងាររបស់មជ្ឈមឯកសារកម្ពុជា បានចុះទៅសិក្សាស្រាវ ជ្រាវតាមម្ចាស់ប្រវត្តិរូបឈ្មោះ ប៊ូ ភឿន[1] ហៅ ប៊ូ ជុន ជាយោធាខ្មែរក្រហម ភូមិភាគបូព៌ា ដែលបានធ្វើការតស៊ូ ចូលព្រៃនៅមុនឆ្នាំ១៩៧០។ បន្ទាប់មកបានជួបឈ្មោះជុន សាវឿន ត្រូវជាកូនស្រីបង្កើតរបស់ម្ចាស់ប្រវត្តិរូប និងមានការភ្ញាក់ផ្អើលជាខ្លាំង រួមទាំងសាច់ញាតិជិតខាង បាននាំគ្នាមកឈរមើល និងទទួលស្គាល់ក្រដាសប្រវត្តិរូបចំនួន៣ទំព័រនេះ។ សាវឿន[2] មានអាយុ៤៥ឆ្នាំ មានប្តីឈ្មោះភី...

នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាជនទូទៅស្គាល់ថា ជារបបខ្មែរក្រហម បានឡើងកាន់អំណាចអស់រយៈពេលបីឆ្នាំប្រាំបីខែម្ភៃថ្ងៃ ប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណជាងពីរលាននាក់ បានស្លាប់ដោយសារជំងឺ ដែលបណ្តាលមកពីការខ្វះខាតថ្នាំសង្កូវ និងសេវាសុខាភិបាល ការអត់អាហារ ការសម្លាប់ ឬការធ្វើពលកម្មហួសកម្លាំង[1]។  ភី ចូលបម្រើបដិវត្តន៍ដោយស្មោះត្រង់ និងក្លាយជាកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមួយរូប នៅទីបញ្ចប់ មិនអាចជួយក្រុមគ្រួសារបាន។ ដូចសុភាសិតខ្មែរនិយាយថា (ក្បាលអ្នកណាសក់អ្នកហ្នឹង)។ ឪពុកម្តាយខ្ញុំ  និង បងប្អូនបង្កើតចំនួនបួននាក់  ត្រូវខ្មែរក្រហម ជម្លៀសចេញពីភូមិភាគបូព៌ា ខេត្តព្រៃវែង ទិសខាងកើត...

នៅថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៥ ក្រុមការងាររបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវតាមម្ចាស់ប្រវត្តិរូបឈ្មោះគាំ ថេត ភេទប្រុស អាយុ៣៥ឆ្នាំ មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ នៅក្នុងប្រវត្តិរូបបានបង្ហាញថា ខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួននៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧៦ យកមកដាក់នៅមន្ទីរ-ស២១ឬហៅថា គុកទួលស្លែង[1])។ ថេត មានឪពុកឈ្មោះគាំ ចេង ធ្វើការងារនៅស្ថានីយរថភ្លើងភ្នំពេញ (ស្លាប់ក្រោយរបបខ្មែរក្រហម)ម្តាយឈ្មោះគង់ ណាំ(ស្លាប់ក្រោយរបបខ្មែរក្រហម) និងមានបងប្អូនចំនួន៧នាក់(ស្លាប់៤នាក់) មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ ក្រុមការងារ បានចុះជួបសម្ភាសន៍ផ្ទាល់...

ស៊ឹម សាយ[1] កើតនៅឆ្នាំ១៩៤៣ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិក្តីស្គៀរ ឃុំជ័យកំពក ស្រុកព្រះស្តេច ខេត្តព្រៃវែង។ សាយ មានឪពុកឈ្មោះ សេង ម្តាយឈ្មោះ អេង  និងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ (ប្រុស៣ ស្រី៤)។ សាយ រៀន បានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ (ចាស់) ឈប់រៀនដោយសារគ្រួសារ មានជីវភាពខ្វះខាត ណាមួយប្រទេសកើតមានសង្រ្គាមទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា។ សង្រ្គាមមុនដំបូង ចាប់ផ្តើមឡើង រវាងកម្លាំងកងទ័ពវៀតកុងខាងជើង...

នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ អ្នកទោស ភាគច្រើនជាកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ហើយមួយចំនួនត្រូវបានអង្គការចាប់ខ្លួនយកមកដាក់មន្ទីរឃុំឃាំងទួលស្លែងហៅថា មន្ទីរស-២១។ អ្នកទាំងនោះ  ត្រូវបានសួរចម្លើយ មុននឹងយកទៅសម្លាប់ចោល។ បើយោងតាម កាំង ហ្កេចអ៊ាវ ហៅ ឌុច ជាប្រធានមន្ទីរស-២១ ឬគុកទួលស្លែង។ នៅក្នុងសវនាការកាត់ទោសមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម ឌុច បានទទួលស្គាល់ថា ចម្លើយរបស់អ្នកទោសនៅមន្ទីរស-២១ ទាំងអស់ បានមកពីការធ្វើទារុណកម្ម។ ដូចជាឈ្មោះ សេង ស៊ីមឿន ហៅ...

នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃរបបខ្មែរក្រហម បានដឹកនាំប្រទេសជាតិ តាមបែបកុម្មុយនីស្តផ្តាច់ការ មិនមានទំនាក់ទំនងល្អ ជាមួយប្រទេសលោកសេរី និងមិនបើកទូលាយឲ្យសារព័ត៌មានក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេសចុះយកព័ត៌មានទេ។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បានបង្កើតសារព័ត៌ មានដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ មានបង្កើតរោងពុម្ពមន្ទីរក២៨ សម្រាប់បោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយ។ ចក់ រួន ហៅ សា ជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម ដែលបានធ្វើការងារផ្នែករោងពុម្ព នៅជំនាន់ខ្មែរក្រហម។ រួន[1] កើតនៅឆ្នាំ១៩៥១ មានឪពុកឈ្មោះ ចក់ ម្តាយឈ្មោះ...

នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាជនដែលបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ភាគច្រើនមានកូនចៅចូលបម្រើចលនាបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហម ទាំងប្រុសទាំងស្រី ជាច្រើននាក់ ជាពិសេសអ្នករស់នៅតាមទីជន បទ ស្រុកស្រែចម្ការ អ្នកខ្លះបានធ្វើជាយោធា អ្នកខ្លះធ្វើពេទ្យ អ្នកខ្លះចូលក្រុមសិល្បៈ និងមានខ្លះទៀតធ្វើជាកម្មករ។ល។ នៅពេលយុវជន យុវនារី ទាំងអស់បានចូលធ្វើការងារនៅតាមអង្គភាពនានា កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ក៏ចាប់ផ្តើមស្រាវជ្រាវប្រវត្តិរូប បងប្អូនម្នាក់ៗ ដែលបានចូលបម្រើចលនាខ្មែរក្រហម នៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ នៅថ្ងៃទី៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ របបខ្មែរក្រហម...

នៅថ្ងៃទី០៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣[1] ប្រទេសជាតិ បានរួចផុតពីអាណាព្យាបាលបារាំង ប្រទេសជាតិ ចាប់ផ្តើមមានសុខសន្តិភាព មានការអភិឌ្ឍន៍ស្ទើរគ្រប់វិស័យទាំងអស់។ ជាការពិតណាស់ របបរាជានិយម ដែលបានដឹកនាំប្រទេស ដោយសម្តេច ព្រះនរោត្តមសីហនុ ប្រជាជនស្ទើរទូទាំងប្រទេសគោរពស្រលាញ់ព្រះអង្គ ក្នុងការដឹកនាំប្រទេសជាតិឲ្យមានការរីកចម្រើនជាបន្តបន្ទាប់។ តែការដឹកនាំប្រទេសជាតិ មិនបានយូរប៉ុន្មានផង ក៏កើតមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេច ព្រះនរោត្តមសីហនុ ដោយឧត្តមសេនីយ៍លន់ នល់ ។ នៅពេលនោះប្រជាជនទូទាំងប្រទេស ជួបទុក្ខលំបាកគ្រប់បែបយ៉ាង ដូចជាប្រជាជនម្នាក់រស់នៅតាមស្រុកស្រែចម្ការតាមជនបទ...

សំ ភីន មានអាយុ៥៦ឆ្នាំជនជាតិខ្មែរ។ ភីន មានឪពុកឈ្មោះ ខាន់ (ស្លាប់មុនសម័យសង្រ្គាមឆ្នាំ១៩៧០) ម្តាយ ឈ្មោះ មុត (ស្លាប់ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩) និងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៥នាក់ ប្រុស២ស្រី៣ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិត្រឡាច ឃុំត្រឡាច ស្រុកទ្រាំង ខេត្តតាកែវ។ កាលពីកុមារភាព ភីន រស់នៅជាមួយឪពុកម្តាយដែលមានជីវភាពខ្វះខាត ក្រលំបាក និងប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការ តាមទីជនបទដាច់ស្រយាល។ ភីន ខិតខំសិក្សារៀនសូត្រនៅសាលាវត្តត្រឡាចបានត្រឹមថ្នាក់ទី១០(ចាស់)...

នៅក្នុងប្រទេសជាតិមួយដែលកើតមានសង្រ្គាម ប្រជាជនកម្ពុជាទូទាំងប្រទេសត្រូវទទួលរងផលប៉ះពាល់ជាច្រើននៅក្នុងសង្គមជាតិទាំងមូល។ ជាពិសេសកម្លាំងយុវជនយុវនារីមិនអាចឈរអោបដៃនៅស្ងៀមបានទេ ត្រូវតែមានកាតព្វកិច្ចចូលបម្រើជាតិមាតុភូមិ។ ដូចជាឈ្មោះ សួង បានចូលបម្រើចលនាខ្មែរក្រហម តាំងពីមានអាយុត្រឹម១៤ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ដែលបានវាយចូលទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ខ្ញុំ មានអាយុ៤៤ឆ្នាំ (២០០៣)។ ខ្ញុំ មានស្រុកកំណើតនៅភូមិបឹង ឃុំលាយបូរ ស្រុកត្រាំកក់ ខេត្តតាកែវ។ នៅឆ្នាំ១៩៦២ ឪពុកម្តាយមានជីវភាពខ្វះខាតគ្មានដីស្រែចម្ការសម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាពគ្រួសារក៏សម្រេចចិត្តផ្លាស់ចេញពីស្រុកកំណើតមករស់នៅភូមិអណ្តាស់ ឃុំស្ពឺ ស្រុកចម្ការលើ ខេត្តកំពង់ចាម។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ សង្គ្រាមចាប់កើតមានឡើងដោយឧត្តមសេនីយ៍...

មនោសញ្ចេតនាសាច់ញាតិ បងប្អូនក្រុមគ្រួសារគឺជា ភាពសិ្នទ្ធស្នាលមិនអាចកាត់ផ្តាច់បានទេ ទោះបីមានតិចក្តីច្រើនក្តី។ ខាំអន បាននិយាយថា មានតែរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យមួយប៉ុណ្ណោះ ដែលបានកាត់ផ្តាច់ក្តីស្រឡាញ់ចេញពីសាច់ញាតិ។ ក្តីស្រឡាញ់មាននៅតែក្នុងចិត្តប៉ុណ្ណោះនាពេលនោះ។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម សាច់ញាតិស្ទើរតែមិនហ៊ាននិយាយរកគ្នាឬស្គាល់គ្នាផង ពីព្រោះខ្លាចអង្គការចាប់កំហុស រហូតមានពាក្យមួយឃ្លានិយាយថា  (សក់អ្នកណាក្បាលអ្នកហ្នឹង)[1]។ ខាំអន ភេទប្រុស មានអាយុ៧០ឆ្នាំ ជាជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ សព្វថ្ងៃរស់នៅតំបន់ដាច់ស្រយាលដែលមានទីតាំងនៅភូមិយ៉ាសោម ឃុំស៊ើង ស្រុកបរកែវ ខេត្តរតនគិរី។ នៅមុខសម័យខ្មែរក្រហម បងប្អូនជនជាតិភាគតិចរស់នៅបានសុខសាន្តមានជីវភាពមធ្យមចេះស្រឡាញ់គ្នា។ នៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចនៅពេលមានរបស់របរអ្វីមួយ...

នៅក្នុងប្រទេសមួយមេដឹកនាំទទួលយកឥទ្ធិពលគោលនយោបាយកុម្មុយនីស្តនិងមិនបានអនុវត្តច្បាប់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ជាពិសេសគ្មាននិតីរដ្ឋ។ នៅពេលនោះប្រទេសជាតិនិងប្រជាជនពិតជាទទួលរងគ្រោះ។ ជាអាទិ៍នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យប្រជាជនស្លូតត្រង់រាប់លាននាក់បានស្លាប់ដោយសារគ្មានការជំនុំជម្រះទោសតាមផ្លូវតុលាការ។ យ៉ាងណាមិញ ដូចជាចម្លើយសារភាពឈ្មោះ ដែង អ៊ុយ ភេទប្រុស ​អាយុ៣៨ឆ្នាំ ជនជាតិខ្មែរ កើតនៅភូមិចម្ការលើ ស្រុកអំពិល តំបន់៣ ភូមិភាគពាយ័ព្យ ត្រូវខ្មែរក្រហមចាប់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៧៧ ។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៦៧ អ៊ុយ បានចូលធ្វើបដិវត្តន៍តាមរយៈឈ្មោះ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ តុំ លេខាតំបន់៣។ មុនដំបូងអ៊ុយ ជាកងឈ្លបសម្ងាត់នៅក្នុងភូមិព្រៃធំ នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ឈ្មោះ...

តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថា ប្រទេសភាគច្រើននៅលើពិភពលោក មានប្រព័ន្ធការងារទាំងអស់ត្រូវបានលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ។[1] ដោយឡែកយើងសង្កេតឃើញថា របៀបដឹកនាំប្រទេសរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមមិនបានយកចិត្តទុកទៅលើដាក់សិទ្ធិទាំងអស់នេះទេ។ ជាទូទៅ ខ្មែរក្រហមមិនបានគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋតែម្តង​។ សូម្បីតែក្មេងៗដែលមានអាយុត្រឹម១២ឆ្នាំ ក៏ខ្មែរក្រហមព្រមទទួលឲ្យចូលបម្រើការងារជាយោធាខ្មែរក្រហមនិងបានបញ្ជូនទៅធ្វើសង្រ្គាមនៅតាមសមរភូមិមុខថែមទៀតដោយមិនគិតអំពីសិទ្ធិមនុស្ស។ ហេង បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំ កើតនៅឆ្នាំ១៩៥៨ នៅភូមិរំចេក ឃុំត្នោត ស្រុកបាទី ខេត្តតាកែវ។ ខ្ញុំមានឪពុកឈ្មោះ សឿ (ស្លាប់ជំនាន់ខ្មែរក្រហម) ម្តាយឈ្មោះយេង (ស្លាប់ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៩) និងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួនប្រាំនាក់...

នាងខ្ញុំបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីចាប់កំណើតប្រសូត្រចេញពីផ្ទៃម្តាយរហូតដល់ធំពេញវ័យធ្លាប់ឆ្លងកាត់របបសង្គមរាស្រ្តនិយមដែលបានដឹកនាំប្រទេសជាតិឲ្យមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនដោយសារភាពវៃឆ្លាតរបស់សម្តេចព្រះ​ នរោត្តម សីហនុ។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ បន្ទាប់ពីកើតមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ លោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ បានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលមានឈ្មោះថា (រដ្ឋាភិបាលនៃរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ)។ របបមួយនេះបានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលធ្លាក់ចូលក្នុងសង្រ្គាមអស់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ ទោះបីរបបលោកលន់ នល់ បានបង្កើតសង្រ្គាមក៏ពិតមែន តែជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនតាមទីជនបទស្រែចម្ការមិនមានអ្វីខ្វះខាតប៉ុន្មានដែរ។ យ៉ាងណាមិញខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា មានតែរបបខ្មែរក្រហមមួយគត់ដែលធ្វើឲ្យប្រជាជនកម្ពុជារួមទាំងជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនអម្បូរនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជារងទុក្ខវេទនាដោយសារគ្មានរបបអាហារគ្រប់គ្រាន់។ នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរឿងអត់អាហារបានក្លាយទៅជាទម្លាប់លែងចង់និយាយស្តីមានហូបក៏ហូបស្រេចតែមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខាងលើជាអ្នកកំណត់វាសនា។ នាងខ្ញុំឈ្មោះ ពូយ ប្ល៉ក់ អាយុ៧៥ឆ្នាំ ជាជនជាតិចារ៉ាយមានប្តីនិងកូនចំនួនពីរនាក់។...

ខ្ញុំបានរស់រានមានជីវិតរួចផុតពីរបបខ្មែរក្រហមខ្ញុំចង់និយាយរឿងរ៉ាវជាច្រើនដែលធ្លាប់បានឆ្លងកាត់កន្លងមកជាពិសេសនិយាយរៀបរាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមទៅដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយឲ្យបានយល់ដឹងនិងសិក្សាស្រាវជ្រាវរៀនសូត្រពីប្រវត្តិសាស្រ្តកាន់តែច្បាស់ដើម្បីជាការទប់ស្កាត់អំពើហឹង្សានានានៅក្នុងសង្គម ពីព្រោះអំពើទាំងនេះចេះតែបន្តកើតមានឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅក្នុងប្រទេសនិងនៅលើពិភពលោក។ ខ្ញុំឈ្មោះនឿង អាយុ៧៥ឆ្នាំ មានប្រពន្ធនិងកូនរស់នៅភូមិបឹងតាមុំ ឃុំផុង ស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ខ្ញុំជាកូនអ្នកស្រែចម្ការមិនបានរៀនសូត្រច្រើនទេ។ នៅក្នុងរបបសង្គមរាស្រ្តនិយមឪពុកម្តាយបានរៀបចំទុកដាក់ឲ្យមានគ្រួសារជានារីដែលរស់នៅក្នុងស្រុកភូមិជាមួយគ្នាបន្ទាប់មកចាប់ផ្តើមប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែចម្ការដូចអ្នកភូមិដ៏ទៃទៀតដែរ។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ កើតមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ។ ប្រទេសជាតិទាំងមូលបានធ្លាក់ចូលក្នុងភ្នួកភ្លើងសង្រ្គាមកើតមានអំពើហឹង្សានានានៅក្នុងសង្គម។ ប្រជាជននៅក្នុងភូមិតាមុំក៏បានទទួលរងគ្រោះដោយសារការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីសំណាក់ទាហានលោកលន់ នល់។ ​នៅអំឡុងឆ្នាំនោះដែរ ក៏មានកម្លាំងចលនាតស៊ូខ្មែរក្រហមដែលមានទីតាំងប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្នុងព្រៃម៉ាគីបានចូលមកក្នុងភូមិស្រុកដើម្បីធ្វើការឃោសនាអូសទាញកម្លាំងយុវជនយុវនារីមួយចំនួននៅក្នុងភូមិឲ្យស្ម័គ្រចិត្តចូលព្រៃម៉ាគីបម្រើក្រុមចលនាតស៊ូខ្មែរក្រហមដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាក្រុមទាហានលោកលន់ នល់។ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្ញុំបានឃើញប្រជាជនថ្មី(ហៅថាប្រជាជន១៧មេសា)កងកម្លាំងយោធាខ្មែរក្រហមបានជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញឬពីតំបន់ផ្សេងៗបានចូលមករស់នៅក្នុងភូមិជាមួយខ្ញុំដែរ។ ប្រជាជនមួយចំនួនទៀតត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសចេញទៅរស់នៅតំបន់ផ្សេងទៀត។ ខ្ញុំជាប្រជាជនចាស់(ហៅថាប្រជាជនមូលដ្នាន)រស់នៅក្នុងតំបន់រំដោះជាមួយក្រុមចលនាខ្មែរក្រហមដូចនេះការរស់នៅមានសិទ្ធិជាងប្រជាជនថ្មី។ នៅពេលរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឡើងកាន់អំណាច...

តាមដំណើររឿងនិយាយតៗគ្នាមកអំពីប្រវតិ្តភូមិកោះប្រាក់ កាលដើមឡើយមានគ្រួសារមួយចូលមករស់នៅលើកោះមួយនេះដំបូងបង្អស់គឺគ្រួសារលោកតាប្រាក់។ កោះមួយនេះបានកកើតឡើងប្រហែលជា២០០ឆ្នាំ។ ដំបូងឡើយមិនទាន់មានរូបរាងជាកោះទេ តែដោយសារតែទឹកទន្លេមេគង្គហូរកាត់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីរដូវទឹកតម្លើងពីខែកក្តដារហូតខែវិច្ឆិការ បាននាំយកដីល្បាប់ជាច្រើនបណ្តាលឲ្យកកស្ទះដុះជាដី លេចចេញជារូបរាងបង្កើតបានជាកោះតូចមួយ។ អំឡុងពេលជាច្រើនឆ្នាំមកទៀត កោះមួយនេះចាប់ផ្តើមរីកធំឡើងៗរហូតបង្កើតបានផ្ទៃដីធំទូលាយរាប់រយហិចតាតែមិនទាន់មានមនុស្សចូលមករស់នៅទេ។ កោះមួយនេះមានផ្ទៃដីសម្បូរទៅដោយដើមរុក្ខជាតិតូចៗ សម្បូរស្មៅនិងមានទឹកលិចជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ បន្ទាប់មកទៀតប្រជាជនដែលធ្លាប់ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ទីនេះបានចាប់អារម្មណ៍មើលឃើញថា កោះមួយនេះពិតជាមានសារសំខាន់ ពីព្រោះផ្ទៃដីធំនិងមានលក្ខណៈអំណោយផល។ ប្រជាជនមានគំនិតចង់ប្រកបមុខរបរកសិកម្មធ្វើជាស្រែចម្ការនិងងាយស្រួលប្រកបមុខរបរនេសាទត្រី ផងក៏នាំគ្នាចូលសាកល្បងធ្វើស្រែចម្ការមុនដំបូងបង្អស់រួមមាន៖ ប្រជាជនភូមិ​គគីរ, ភូមិដូនសរ, ភូមិក្បាលកោះនិង ភូមិចន្លក់ដែលមានលំនៅដ្ឋានមិនឆ្ងាយពីកោះមួយនេះ។ នៅពេលប្រជាជនចូលមកប្រកបរបរកសិកម្មជាលើកដំបូងដាំដុះគ្រប់មុខ រួមមាន៖ ដំណាំ ពោត,...

នៅពេលដែលប្រទេសជាតិមានការរីកចម្រើនស៊ីវិល័យ, អាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់, សិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញ មនុស្សជំនាន់ក្រោយមួយចំនួនមិនបានចាប់អារម្មណ៍រឿងប្រវត្តិសាស្រ្តទេ។ លុះត្រាតែមនុស្សជំនាន់ក្រោយយកចិត្តទុកដាក់សិក្សាស្រាវជ្រាវរៀនសូត្រពីប្រវត្តិសាស្រ្ត និងមានមនុស្សដែលធ្លាប់បានឆ្លងកាត់របបអតីតកាលខ្មែរក្រហមមកនិយាយប្រាប់តៗគ្នាដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយឲ្យបានដឹងពីទុក្ខលំបាកអំពើហឹង្សានានាដែលបានជួបប្រទះកន្លងមកនិងជួយធ្វើការអប់រំប្រាប់កូនចៅឲ្យដឹងពីរបបអតីតកាលដ៏ជូរចត់ទាំងនេះ ការយល់ដឹងពីអតីតកាល ទើបយើងទាំងអស់គ្នាអាចទប់ស្កាត់រាល់អំពើឃោរឃៅនាពេលអនាគត។ នៅពេលនេះ លោកយាយឈ្មោះ ពៅ សព្វថ្ងៃមានអាយុ៧៩ឆ្នាំ។ លោកយាយ មានឪពុកម្តាយនិងមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៥នាក់។ កាលពីកុមាររភាព លោកយាយពៅមិនបានសិក្សារៀនសូត្រទេ។ នៅពេលធំពេញវ័យ ឪពុកម្តាយបានរៀបចំទុកដាក់ឲ្យមានប្តីរហូតបានទទួលកូនស្រីចំនួនពីរនាក់ រស់នៅភូមិត្រពាំងកក់ ឃុំពោធិ៍អង្រ្កង ស្រុកបសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ លោកយាយ មានការពេញចិត្តចំពោះចៅៗជានិសិ្សតស្ម័គ្រចិត្តរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ដែលបានមកដល់ផ្ទះយាយហើយចង់ដឹងរឿងរ៉ាវប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែក្រហម...

តាមពិតខ្ញុំមានដើមកំណើតជាជនជាតិថៃដែលបានមករស់នៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាជាប់ព្រំដែនខ្មែរថៃតាំងពីជំនាន់ដូនតាកន្លងមកជាយូរយារណាស់មកហើយ។ ខ្ញុំមានឈ្មោះ លឹម គឹមហ៊ាង មានអាយុ៦៩ឆ្នាំ និងប្តីឈ្មោះ លី អែម មានកូនចំនួនបីនាក់។  ឪពុកខ្ញុមឈ្មោះ លឹម ហេង ហើយម្តាយឈ្មោះ នួង (ជាជនជាតិថៃ)។  ម្តាយខ្ញុំស្លាប់ជំនាន់ខ្មែរក្រហម ហើយឪពុកស្លាប់ឆ្នាំ១៩៨០។ ខ្ញុំមានបងប្អូនបង្កើតចំនួន៧នាក់ (ស្រី៤ ប្រុស៣) មានស្រុកកំណើតនៅភូមិអន្លង់វ៉ាក់ ឃុំតាតៃក្រោម ស្រុកកោះកុង ខេត្តកោះកុង។ សព្វថ្ងៃខ្ញុំរស់រនៅភូមិដូង...

នៅថ្ងៃទី១៧មេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ខ្មែរក្រហមបានទទួលជ័យជម្នះលើរបបសាធារណរដ្ឋដឹកនាំដោយសេនាប្រមុខលន់ លន់។ ពេលនោះខ្មែរក្រហមបានដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯងថារបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលស្គាល់ថា “របបខ្មែរក្រហម”។ បន្ទាប់ពីចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញខ្មែរក្រហមចាប់ផ្តើមជម្លៀសប្រជាជនចេញទីក្រុងភ្នំពេញភ្លាមៗទោះបីមានអ្នកជំងឺកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យក៏មិនលើកលែងដែរ។ ជាពិសេសទាហានលោកលន់ នល់ មួយចំនួនត្រូវយោធាខ្មែរក្រហមចាប់ធ្វើបាប និងយកទៅសម្លាប់ចោលភ្លាមៗតែម្តងយ៉ាងសាហាវព្រៃផ្សៃបំផុត។ ខាងក្រោមនេះគឺជាការរៀបរាប់របស់ វ៉ាន់ អំពីបទពិសោធន៍រស់នៅក្រោមរបបខ្មែរក្រហម។ ខ្ញុំឈ្មោះ រ៉ាន់ អាយុ៦៤ឆ្នាំ។ ខ្ញុំបានឃើញខ្មែរក្រហមជម្លៀសប្រជាជនថ្មីជាច្រីនគ្រួសារចេញមកពីភ្នំពេញ (ហៅថាប្រជាជន១៧មេសា)។ ខ្ញុំ បានឃើញប្រជាជនថ្មីមួយចំនួនបន្តដំណើរទៅមុខទៀតហើយក៏មានប្រជាជនថ្មីមួយចំនួនបានចូលមករស់នៅក្នុងភូមិថ្មី ឃុំផុង ស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ ខ្ញុំ...